Kur’an öğrenmek isteyen bir birey, öncelikle Elif-Ba cüzünü okur. Cüzdeki dersleri okumazdan önce de kişi, harfleri öğrenir. Bu sayfamız Elif-Ba harflerini öğrenerek dersleri tamamlayıp Kur’an okumaya başlamanız için hazırlanmıştır.
ÖN SÖZ
İndirdiği kitaplarla insanlığın elinden tutan Rabbimize hamd; kitaplarla insanlığı buluşturan peygamberlere ve Efendimize salât ve selâm olsun.
Kitaplara iman etmek, inanç dünyamızda farklı sorumluluklara kaynaklık etmektedir. Bu sorumlulukların başında Kur’an-ı Kerim’i okumak gelir.
Son yıllarda ülkemizde, Kur’an-ı Kerim’i öğrenme arzusunun ve çabalarının arttığı dikkat çekmektedir. Özellikle okullarımızda seçmeli ders olarak Kur’an-ı Kerim dersinin yer alması, bu sürece rehberlik edecek nitelikli ve sistematik çalışmalara ihtiyacı daha da arttırmıştır. Hazırladığımız bu çalışma, söz konusu ihtiyaca sağlıklı bir cevap vermeyi amaçlamaktadır.
Her öğretim faaliyetinde olduğu gibi Kur’an-ı Kerim’i öğrenme süreci de doğru bilgi, doğru yöntem ve doğru uygulama şeklinde üç vazgeçilmez ilkeyi ihtiva etmelidir. Bilginin doğruluğu kazanılacak davranışın ve becerinin sağlıklı olmasını; yöntemin doğruluğu bilgiyi elde etmenin ve kabullenmenin kolaylaşmasını; uygulamanın doğruluğu ise bilginin daha hızlı davranışa dönüştürülmesini sağlayacaktır. Elinizdeki çalışma bu üç ilke esas alınarak hazırlanmıştır.
Yukarıdaki değerlendirmeden sonra “Kur’an Öğreniyorum” adlı çalışmamızla ilgili uygulama esaslarına dikkat çekmek isteriz.
UYGULAMA ESASLARI
Kur’an öğretimi uzman rehberliğinde yürütülecek bir süreçtir. Buradan hareketle;
- Çalışma süresince Kur’an okuma becerisinin kolayca kazanılabileceğine vurgu yapılmalı, aksi ifadeler kullanılmamalıdır.
- Öğretimde mahalli ifadelerden (üstün, esre, ötre, asar, çeker, durak vb.) özellikle kaçınılmalı; bunun yerine alanın kendi kavramları (fetha, kesra, damme, med, vakf vb.) kullanılmalıdır.
- Süreç boyunca acelecilikten (bir an önce Kur’an okumaya geçmek) sakınılmalı, Kur’an öğrenmenin hazzı muhataba yaşatılmalıdır.
- Çalışmalar sistematik yapılmalı ve birbirleriyle ilintili konular bir arada işlenmelidir. (Fetha – Fethanın Uzatılması – Fethanın Tenvini vb.)
- Öğrenmenin bireyselliği göz önünde bulundurulmalı, öğrenciler kendi aralarında yarıştırılmamalıdır.
- Kur’an tilâvetinin özgün tavrı dikkate alınarak çalışmalar ritmik usulle yapılmalıdır. Ritmik usul “Tonuna, uyumuna, ölçüsüne ve nağmesine dikkat ederek sesi etkili ve verimli kullanmaktır”. Kitapta yer alan yoğun örnekler bu yöntemle öğrencilerle meşk edilmelidir.
Çalışmamızın, Kur’an öğrenme sürecine olumlu katkılar sağlamasını ve Kur’an’la kalıcı bir dostluğa rehberlik etmesini Cenab-ı Hak’tan niyaz eder, öğrenci ve öğreticilerimize başarılar dileriz.
GİRİŞ
“Allah sözlerin en güzelini indirdi.”
[Zümer, 39/23]
Kur’an okumak en güzel söze kulak vermektir. Dolayısıyla Kur’an okumak bir mümin için en kolay, en zevkli ve en huzurlu çabalardan biridir.
“Biz bu Kur’an’ı öğüt alınması için son derece kolaylaştırdık.”
[Kamer, 54/17]
Kitabımız hem kolaydır hem kolaylaştırıcıdır. Elbette Kur’an öğrenme yolculuğumuz bir çabayı ve çalışmayı gerektirmektedir. Ancak bu çabalar ve çalışmalar zor diye nitelendirilemez. Çünkü Râbbimiz bu kitabı kolaylaştırmıştır.
İSTİÂZE
اَعُوذُ بِاللّٰهِ مِنَ الشَّيْطَانِ الرَّجِيمِ
“Kur’an okuduğunda kovulmuş şeytandan Allah’a sığın.”
[Nahl, 16/98]
Kur’an okumaya istiaze ile yani, “eûzü billahi mine’ş-şeytani’rrâcim” diyerek başlarız. İstiâze ile “Kovulmuş şeytandan Allah’a sığındığımızı” ifade ederiz.
BESMELE
بِسْمِ اللّٰهِ الرَّحْمٰنِ الرَّح۪يمِ
“Rahmân ve Rahîm olan Allah’ın adıyla.”
[Fatiha, 1/1]
Her güzel ve önemli çalışmaya Peygamber Efendimiz (s.a.s.) besmele ile yani Allah’ın adını anarak başlamamızı tavsiye etmektedir.
Besmele çekmek bir anlamda, çalışmalarımızda Allah’ın yardımını istemektir.
NE OKUYORUZ?
“Bu Kur’an hem senin hem de beraberindeki ve yolundaki insanlar için bir şeref kaynağıdır.”
[Zuhruf, 43/44]
Okumak için ilk adımını attığımız kitabımız Kur’an-ı Kerim imanımızın, ibadetimizin ve ahlakımızın kaynağıdır.
Aynı zamanda o ibadetimizin dilidir. Yani biz namazımızda Kur’an’dan bölümler okuruz.
Allah’a, insanlara ve tüm varlıklara karşı sorumluluklarımızı öğrenmek için ilk baktığımız kaynak Kur’an’dır.
NİÇİN OKUYORUZ?
“Bu Kur’an insanları en doğru ve güzel yola ulaştırır.”
[İsrâ, 17/9]
Kur’an okumanın en genel amacı güzel bir insan olmaktır.
Güzel insan hem Yaratıcı’ya karşı hem de yaratılanlara karşı derin bir sevgi, saygı ve sorumluluk hisseden kişidir.
Kur’an bize hem Yaratıcımızın değerini, hem insanın değerini hem de sorumluluklarımızı öğretir.
O halde Kur’an’ı okumak demek bilmek, bilinçlenmek ve ahlaklı bir birey olma çabası içinde olmak demektir.
Ey Rabbimiz!
Kur’an’la buluşma vaktimiz geldi.
Kur’an’la buluşmamızı, bizim için zevkli ve huzurlu eyle.
Kur’an öğrenme çabalarımızda bizi başarıya ulaştır.
Bizi Kur’an’ın ebedi dostlarından eyle!
Âmin!
I. BÖLÜM: TEMEL BİLGİLER
1. DERS: HARFLER
Harfler ve İsimleri
Aşağıdaki tabloda sarı satırda harflerin şekilleri, beyaz satırda ise isimleri yer almaktadır. Harflerin isimlerini uzman rehberliğinde öğreniniz.
Harfler ve Sesleri
İnce Sesli Harfler
ا ب ت ث ج ح د ذ ر ز س ش ع ف ك ل م ن هـ و ى
Kalın Sesli Harfler
خ ص ض ط ظ غ ق
Harfler ve Şekilleri
Arapça’da harfler, kelimede bulunduğu yere göre (başta – ortada – sonda) şekil olarak bazı küçük farklılıklar taşır.
Bu farklılıkları kavrama çalışması, Kur’an kelimeleri üzerinde yapılmalı ve şekil itibariyle harfler tam olarak öğrenilmeden diğer adımlara geçilmemelidir.
Aşağıdaki tabloda yer alan kelimeler üzerinde, harflerde meydana gelen farklılıkları gözlemleyiniz ve kavrayınız.
Pekiştirme
Şekil olarak benzeyen harfler, nokta sayısına ve noktanın harfin neresinde yer aldığına dikkat edildiğinde kolaylıkla ayırt edilebilir.
Bu durumu da göz önünde bulundurarak, aşağıdaki kelimelerde yer alan harflerin isimlerini söyleyiniz.
2. DERS: FETHA
Fetha hareke, harfin üstünde yer alır ve harflere “e” sesi verir. Aşağıdaki harfleri önce tek tek, daha sonra ise beşli guruplar halinde ritmik usulle, uzatmadan okuyunuz.
İnce Okunan Harfler
اَ بَ تَ ثَ جَ حَ دَ ذَ زَ سَ شَ عَ فَ كَ لَ مَ نَ هَـ وَ ىَ
Kalın Okunan Harfler
خَ رَ غَ قَ صَ ضَ طَ ظَ
Uygulama
Aşağıdaki kelimeleri, ritmik usulle okuyunuz.
3. DERS: FETHA’NIN UZATILMASI
Fetha harekeli harfin uzatılarak okunması gerektiği, sol yanında bulunan harekesiz elif harfinden veya harfin üzerindeki dikey fethadan anlaşılır.
Fetha uzatıldığında “e” sesi “â” sesine dönüştürülür.
Aşağıdaki tabloda fethanın uzatılan konumunu önce tek tek, daha sonra ise beşli guruplar halinde ritmik usulle okuyunuz.
Karşılaştırma
Aşağıdaki fetha harekeli harfleri önce tek tek, daha sonra beşli gruplar halinde ritmik usulle, uzatarak okuyunuz.
Bir harfin iki konumunu okuduktan sonra diğer harfe geçiniz.
Uygulama
Aşağıdaki kelimeleri fetha harekenin uzatılmayan ve uzatılan konumlarına dikkat ederek ve sesinizi güzel kullanarak okuyunuz.
4. DERS: FETHA’NIN TENVİNİ (İki Fetha)
4. DERS: FETHA’NIN TENVİNİ (İki Fetha)
Tenvin, bir harfin sesine “n” sesi ilave etmektir. Fetha’daki “e” sesi tenvinle “en” sesine dönüşür.
Fetha’nın tenvinli konumunu önce tek tek, daha sonra beşli gruplar halinde ritmik usulle okuyunuz.
İnce Okunan Harfler
اً بًا تًا ثًا جًا حًا دًا ذًا زًا سًا شًا عًا فًا كًا لاً مًا نًا هًا وًا يًا
Kalın Okunan Harfler
خًا رًا غًا قًا صًا ضًا طًا ظًا
Karşılaştırma
Fetha’nın uzatılmayan, uzatılan ve tenvinli konumlarını, aralarındaki farklılıkları gözlemleyerek, ritmik usulle okuyunuz.
Bir harfin üç konumunu okuduktan sonra diğer harfe geçiniz.
Uygulama
Aşağıdaki kelimeleri fethanın uzatılmayan, uzatılan ve tenvinli konumlarına dikkat ederek uzman rehberliğinde okuyunuz.
5. DERS: KESRA
Kesra hareke harfin altında yer alır ve bütün harflere “i” sesi verir.
Tablodaki kesra harekeli harfleri uzatmadan, önce tek tek, daha sonra beşli gruplar halinde ritmik usulle, uzatmadan okuyunuz.
Uygulama
Aşağıdaki kelimeleri uzman rehberliğinde okuyarak bilgilerinizi pekiştiriniz.
6. DERS: KESRA’NIN UZATILMASI
Kesra harekeden sonra gelen “harekesiz ya harfi ve dikey kesra” harfin uzatılarak okunması gerektiğini ifade eder.
Aşağıdaki kesra harekeli harfleri önce tek tek, daha sonra beşli guruplar halinde ritmik usulle, uzatarak okuyunuz.
Karşılaştırma
Aşağıdaki harfleri, kesranın uzatılmayan ve uzatılan konumları arasındaki farkı mukâyese ederek ritmik usulle okuyunuz.
Bir harfin iki konumunu okuduktan sonra diğer harfe geçiniz.
Uygulama
Aşağıdaki kelimeleri kesranın uzatılan ve uzatılmayan konumlarını gözlemleyerek okuyunuz.
7. DERS: KESRA’NIN TENVİNİ (İki Kesra)
Tenvin bir harfin sesine “n” sesi ilave etmektir. Kesra harekedeki “i” sesi, tenvinle “in” sesine dönüşür.
Kesra’nın tenvinli konumunu önce tek tek, daha sonra ise beşli gruplar halinde, ritmik usulle okuyunuz.
Karşılaştırma
Kesranın uzatılmayan, uzatılan ve tenvinli konumunu mukâyese ederek ritmik usulle okuyunuz. Bir harfin üç konumunu okuduktan sonra diğer harfe geçiniz.
Uygulama
Aşagıdaki kelimeleri harekelerine dikkat ederek okuyunuz.
8. DERS: DAMME
Damme hareke ince sesli harflere “ü – u arası” bir ses; kalın sesli harflere ise “u” sesi verir.
Aşağıdaki damme harekeli harfleri önce tek tek, daha sonra beşli gruplar halinde ritmik usulle, uzatmadan okuyunuz.
Uygulama
Aşağıdaki kelimeleri harekelerine dikkat ederek okuyunuz.
9. DERS: DAMME’NİN UZATILMASI
Damme’den sonra gelen “harekesiz Vâv harfi” uzatma işlevi görür. Aşağıdaki tabloda yer alan damme harekeli harfleri önce tek tek, daha sonra beşli guruplar halinde ritmik usulle, uzatarak okuyunuz.
Karşılaştırma
Tablodaki damme harekelerin uzatılmayan ve uzatılan konumlarını mukâyese ederek ritmik usulle okuyunuz.
Bir harfin iki konumunu okuduktan sonra diğer harfe geçiniz.
Uygulama
Aşağıdaki kelimeleri harflerin uzatılmayan ve uzatılan konumlarına dikkat ederek rehber eşliğinde okuyunuz.
10. DERS: DAMME’NİN TENVİNİ (İki Damme)
Harfin sesine “n” sesi ilave etmek olan tenvin, damme harekedeki “u” sesini “un” sesine dönüştürür.
Damme’nin tenvinli konumlarını, önce tek tek, daha sonra ise beşli gruplar halinde ritmik usulle okuyunuz.
Karşılaştırma
Damme’nin uzatılmayan, uzatılan ve tenvinli konumlarını mukâyese ederek ritmik usulle okuyunuz.
Bir harfin üç konumunu okuduktan sonra diğer harfe geçiniz.
Uygulama
Tablodaki kelimeleri, harekelerin bütün konumlarına dikkat ederek okuyunuz.
11. DERS: CEZM (Harflerin Birleştirilmesi)
Cezm, üzerinde bulunduğu harfi kendinden önceki harfin harekesiyle birleştirir. Cezimli harf aynı zamanda “sakin harf” olarak da ifade edilir.
Tablodaki harflerin cezimsiz ve cezimli konumlarını gözlemleyiniz ve uzman rehberliğinde okuyunuz.
Kavrama
Aşağıdaki cezimli harfleri bir önceki harfin harekesini uzatmadan, rehber eşliğinde okuyunuz.
Uygulama
Aşağıdaki kelimeleri uzman rehberliğinde okuyunuz.
12. DERS: ŞEDDE
Şedde mutlaka bir hareke ile birlikte bulunur ve bulunduğu harfi bir önceki harf ile birleştirip sesi bölmeden tekrar okutur. Bu durum, Türkçemizde iki sessiz harfin yan yana gelmesine benzer. (Sıhhat, dikkat, kulluk, bellek, cennet vb.)
Aşağıdaki tabloda şeddenin oluşumunu ve işlevini, uzman rehberliğinde inceleyiniz.
Uygulama
Aşağıdaki şeddeli kelimeleri harekelerine dikkat ederek, uzman rehberliğinde inceleyiniz ve okuyunuz.
13. DERS: PEKİŞTİRME
Buraya kadar öğrendiklerinizi aşağıdaki ayetlerde pekiştiriniz.
II. BÖLÜM: TECVİD UYGULAMALARI
Kur’an metninde bulunmamasına rağmen okuma esnasında bazı kurallar uygulanır. Bu uygulamalara “Tecvid” denir. Tecvid uygulamaları, Kur’an okumayı kolaylaştırır ve güzelleştirir.
Bu bölümde bu kuralları ve uygulama örneklerini göreceğiz.
14. DERS: ZAMİR (Hâ Harfi)
Kelimelerin sonuna eklenen “Hâ”( ه ) harfi zamir olarak isimlendirilir. Zamir, kendinden “önceki ve sonraki” harfin durumuna göre uzatılır veya uzatılmaz.
Uzatıldığı Konumlar
Bir önceki harf harekeli olduğunda “Hâ harfi” uzatılarak okunur. Aşağıdaki kelimelerde yer alan “Hâ” harflerini ritmik usulle, uzatarak okuyunuz.
Uzatılmadığı Konumlar
Bir önceki harf uzatma harfleri (elif – vav – ya) veya cezimli bir harf ise “Hâ” harfi uzatılmadan okunur.
Aşağıdaki “Hâ” harflerini uzatmadan okuyunuz.
Zamir’den sonraki harf cezimli veya şeddeli olursa, bir önceki harf harekeli de olsa, “Hâ” harfi uzatılmaz.
Kurala dikkat ederek örneklerdeki “Hâ” harflerini, “uzatmadan” okuyunuz.
Uygulama
Aşağıdaki kelimeleri Hâ harfinin uzatılan ve uzatılmayan konumlarına dikkat ederek okuyunuz.
15. DERS: VAKF
Kur’an okurken ayet sonlarında veya nefesin bittiği yerde, tilavet usulüne uygun durup dinlenmeye vakf denir. Vakfetme şekli, kelimenin son harfi ve harekesine göre belirlenir.
Vakfetme Kuralları
√ Vakfedilen kelimenin son harekesi “fetha, kesra, damme, iki kesra, iki damme” ise harekeler cezme dönüşür. Son harfi şeddeli olan kelimelerde de aynı kural uygulanır. Ancak şeddeli olması sebebiyle harf kısa bir süre tutulur.
Aşağıdaki örnekleri uzman eşliğinde inceleyiniz ve okuyunuz.
√ Şayet son harf “kapalı Tâ” ( ة ) harfi ise; Tâ Harfi, Hâ harfine ( ه ) dönüşür ve cezmedilir.
√ Son hareke iki fetha ise; tenvin fetha harekeye dönüşür ve uzatılır.
√ Son harf med harfi ise yazıldığı gibi vakfedilir. Bu durumda vakfedilen harfi fazla uzatmamaya dikkat edilmelidir.
16. DERS: RÂ HARFİ
“Râ” harfi harekesine ve konumuna göre kalın veya ince okunur.
Uygulama
Öğrendiğiniz kuralları aşağıdaki ayetlerde uygulayınız.
17. DERS: LAFZATULLAH’IN LÂM’I
Allah kelimesindeki Lâm harfi kalın veya ince okunabilir. Harfin kalın ya da ince olarak telaffuz edilmesi bir önceki harfin harekesiyle ilintilidir.
Uygulama
Aşağıdaki kelimeleri Allah lafzının Lâm’ına dikkat ederek okuyunuz
18. DERS: İHFÂ – İZHAR
İhfa
Tenvin veya sakin nûn harfinden sonra ihfâya sebep olan harflerden biri geldiğinde ihfâ yapılır. Bu uygulamada “nûn” sesi tatlı bir nağme ile genizde akıtılır.
İhfâya sebep olan harfler:
ت ث ج د ذ ز س ش ص ض ط ظ ف ق ك
İzhar
Tenvin veya sakin nun harfinden sonra izhara sebep olan harfler gelirse izhar yapılır. Bu uygulama genizde icra edilir ancak nûn sesi akıtılmaz.
İzhara sebep olan harfler:
ا ح خ ع غ هـ
Uygulama
Aşağıdaki âyetleri ihfâ ve izhar uygulamalarına dikkat ederek okuyunuz.
19. DERS: İDĞÂM-I BİLA ĞUNNE
Tenvin veya sakin nun harfinden sonra Lâm veya Râ harfi geldiğinde Nûn sesi Lâm veya Râ sesine dönüşür. Yani bu harfler şeddeliymiş gibi okunur. Bu uygulamaya “İdğâm-ı Bila Ğunne” denir.
Aşağıdaki örnekleri uzman eşliğinde inceleyiniz ve okuyunuz.
Uygulama
Bu derse kadar öğrendiğiniz tecvid kurallarını (Zamir, Vakıf, Lafzatullah, Râ Harfi, İhfâ, İzhar, İdğâm-ı Bilâ Ğunne) aşağıdaki ayetlerde uygulayınız.
20. DERS: İDĞÂM-I MEA’L–ĞUNNE
Tenvinden sonra ( ى ــــ و ــــ ن ــــ م ) sakin nun harfinden sonra ise ( ى ــــ و ــــ م ) harfleri ayrı kelimelerde yan yana geldiğinde idğâm yapılır. Yani Nun sesi genizde tatlı bir nağme şeklinde akıtılırken, yukarıdaki harfler şeddeliymiş gibi okunur. Bu uygulamaya “İdğâm-ı Mea’l–Ğunne” denir.
Aşağıdaki örnekleri uzman eşliğinde inceleyiniz ve okuyunuz.
ى ــ و harflerinde yapılan idğamlarda geniz aktif olmalı, ğunne sesi unutulmamalıdır. Okunuşu yazıyla ifade edilemeyen bu uygulamayı rehber eşliğinde aşağıdaki örneklerde çalışınız.
Uygulama
Aşağıdaki ayetleri okuyunuz.
21. DERS: İDĞÂM-I MİSLEYN MEA’L–ĞUNNE
Sakin mîm harfi harekeli mîm ile; sakin nun harfi harekeli nun harfi ile ayrı kelimelerde yanyana geldiğinde İdğâm-ı Misleyn Mea’l – Ğunne yapılır. Uygulama esnasında birinci harf okunmaz, ikinci harf şeddeli gibi okunur ve ğunne sesi tatlı bir nağme ile genizde akıtılır.
Aşağıdaki örnekleri uzman eşliğinde inceleyiniz ve okuyunuz.
Uygulama
Aşağıdaki ayetleri okuyunuz.
22. DERS: İKLÂB – İHFÂ-İ ŞEFEVİYYE
İklâb
Tenvin veya sakin Nûn harfinden sonra “harekeli Bâ” harfi geldiğinde “iklâb” olur.
Bu uygulamada Nûn sesi tamamen Mîm sesine dönüştürülür. Güzel bir nağme ile Mîm sesi genizde akıtıldıktan sonra ses kesilmeden (şeddeliymiş gibi) Bâ harfi ile tilavete devam edilir.
Aşağıdaki örnekleri uzman eşliğinde inceleyiniz ve okuyunuz.
İhfâ-i Şefeviyye
Sâkin Mîm ile harekeli Bâ harfleri bir araya geldiğinde İhfâ-i Şefeviyye yapılır. Bu uygulamada Bâ harfine geçmeden önce Mîm harfinin sesi genizde güzel bir nağme ile akıtılır ve ses kesilmeden (şeddeliymiş gibi) Bâ harfi ile tilâvete devam edilir.
Aşağıdaki örnekleri uzman eşliğinde inceleyiniz ve okuyunuz.
Uygulama
Aşağıdaki İklâb ve İhfâ-i Şefeviyye örneklerini okuyunuz.
23. DERS: İDĞÂM-I MİSLEYN BİLÂ ĞUNNE
Nûn ve Mîm harfinin dışında kalan harfler kendi cinsleriyle, ayrı kelimelerde birincisi cezimli, ikincisi harekeli olarak bir araya geldiğinde “İdğâm-ı Misleyn Bilâ Ğunne” yapılır. Bu uygulamada birinci harf okunmazken, ikinci harf şeddeliymiş gibi okunur.
Aşağıdaki örnekleri inceleyiniz ve okuyunuz.
Uygulama
Aşağıdaki ayetleri tecvid uygulamalarına dikkat ederek okuyunuz.
24. DERS: İDĞÂM-I MÜTEKÂRİBEYN, İDĞÂM-I MÜTECÂNİSEYN
İdğâm-ı Mütekâribeyn
Lâm ve Râ harfleri, Lâm harfi cezimli Râ harfi harekeli olarak ayrı kelimelerde yan yana geldiğinde idğâm-ı mütekâribeyn olur. Bu uygulamada Lâm harfi okunmazken Râ harfi şeddeliymiş gibi okunur.
Aşağıdaki örnekleri inceleyiniz ve okuyunuz.
Uygulama
Aşağıdaki ayetleri bu kurala dikkat ederek okuyunuz.
İdğâm-ı Mütecâniseyn
Aşağıda gruplar halinde verilen harfler birincisi cezimli, ikincisi harekeli olarak ayrı kelimelerde bir araya geldiklerinde idğâm-ı mütecâniseyn olur. Bu uygulamada birinci harf okunmaz, bunun yerine ikinci harf şeddeliymiş gibi okunur.
Aşağıdaki örnekleri uzman eşliğinde inceleyiniz ve okuyunuz.
25. DERS: KALKALE
(ب — ج — د — ط — ق) harfleri kelimenin ortasında veya sonunda cezimli olarak okunduğunda, harfin sesinde meydana getirilen titretmeye Kalkale denir
Aşağıdaki kalkale örneklerini uzman eşliğinde inceleyiniz ve okuyunuz.
Uygulama
Aşağıdaki sayfayı “kalkale” uygulamasına dikkat ederek okuyunuz.
26. DERS: MEDD-İ TABÎÎ – MEDD-İ MUTTASIL – MEDD-İ MUNFASIL
Harflerin farklı ölçülerde uzatılarak okunması Kur’an tilavetini güzelleştirir. Bu uygulamaya “Med” denir. Med ile okunan harflerin uzatılma ölçüleri bulundukları konuma göre belirlenir. Med ölçülerinde harf-i med ve sebeb-i med kavramları belirleyici olmaktadır.
Bu iki kavramı aşağıdaki şekilde açıklayabiliriz.
Sebeb-i Med:
Tabîî uzatmadan daha fazla uzatmayı gerektiren unsurlardır. Aşağıdaki tabloda gösterilen bu unsurları rehber eşliğinde inceleyiniz.
Medd-i Tabîî
Med harflerinden sonra, Sebeb-i Med bulunmadığında Medd-i Tabîî yapılır. Asli Med olarak da ifade edilen bu uygulamada, harfi fazla uzatmamaya dikkat edilmelidir.
Aşağıdaki medd-i tabîî örneklerini uzman rehberliğinde okuyunuz.
Medd-i Muttasıl
Med harflerinden biri ve Sebeb-i Medden hemze aynı kelimede yan yana bulunduğunda, med harfinden önceki harf, medd-i tabîîden daha fazla (normal uzatma ölçüsünün 4 katı kadar) uzatılabilir. Bu uygulamaya “Medd-i Muttasıl” denir. Bir harfin fazla uzatılması gerektiği
Bir harfin fazla uzatılması gerektiği üzerinde bulunan ( ٓ ) işaretinden anlaşılır.
Aşağıdaki medd-i muttasıl örneklerini uzman rehberliğinde inceleyiniz ve okuyunuz.
Medd-i Munfasıl
Med harflerinden biri ve hemze farklı kelimelerde yan yana bulunduğunda, med harfinden önceki harf daha fazla (normal uzatma ölçüsünün 4 katı kadar) uzatılabilir. Bu uygulamaya “Medd-i Munfasıl” denir.
Aşağıdaki örnekleri uzman eşliğinde inceleyiniz ve okuyunuz.
27. DERS: MEDD-İ LÂZIM – MEDD-İ ÂRIZ – MEDD-İ LÎN
Medd-i Lâzım
Med harflerinden sonra cezim veya şedde aynı kelimede yan yana geldiğinde, med harfinden önceki harf daha fazla (normal uzatma ölçüsünün 4 katı kadar) uzatılır. Bu uygulamaya “Medd-i Lâzım” denir. olur. Bu uygulamada birinci harf okunmaz, bunun yerine ikinci harf şeddeliymiş gibi okunur.
Örnekleri uzman rehberliğinde inceleyiniz ve okuyunuz.
Not: Medd-i Lâzım’ın diğer örnekleri Hurûf-u Mukattaa başlığında verilmiştir.
Medd-i Ârız (Medd-i Vakf)
Med harflerinden sonra Sükûn-u Ârız geldiğinde Medd-i Ârız yapılır. Bu med, sadece vakf yapılan kelimelerde meydana gelir ve med harfinden önceki harf daha fazla (normal uzatma ölçüsünün 4 katı kadar) uzatılabilir.
Aşağıdaki örnekleri uzman rehberliğinde inceleyiniz ve okuyunuz.
Medd-i Lîn
Lîn harfi ile Sükûn yan yana geldiğinde Medd-i Lîn olur.
Lîn harfi, kendisi cezimli, bir öncesi ise fetha hareke olan Vâv ve Yâ harfleridir ( ــَىْ ـــــ ــَوْ).
Bu uygulamada Lîn harfinin kendisi uzatılır.
Medd-i Lîn, vakıf yapılan kelimelerde ve hurufu mukattaalardaki ( ع ) harfinde meydana gelir.
Aşağıdaki örnekleri uzman rehberliğinde inceleyiniz ve okuyunuz.
Uygulama
Aşağıdaki ayetleri medlere ve ölçülerine dikkat ederek okuyunuz.
28. DERS: HURÛF-U MUKATTAA
Bazı sûrelerin başında harekesiz harfler yer alır. Hurûf-u Mukattaa denilen bu harfler, harekesiz olmaları sebebiyle isimleriyle okunurlar.
Aşağıdaki tabloda bu harflerin nasıl okunması gerektiği ve meydana gelen tecvid kuralları açıklanmıştır.
Ayetleri uzman rehberliğinde inceleyiniz ve okuyunuz.
29. DERS: TENVİNLİ KELİMELERDEN GEÇİŞ
Tenvinli kelimelerden sonra gelen şeddeli ve cezimli harflere geçişte, tenvinler kendi cinslerinden harekeye (İki fetha fethaya; İki kesra kesraya; İki damme dammeye) dönüşür ve kesra harekeli Nûn ( نِ ) ilave edilerek sonraki şeddeli veya cezimli harfe geçilir.
Aşağıdaki örnekleri uzman eşliğinde inceleyiniz ve okuyunuz.
30. DERS: UYGULAMA
Aşağıdaki sûreleri tecvid uygulamalarına dikkat ederek ritmik usulle okuyunuz.
Fâtiha Sûresi
Bakara Sûresi, 1-5
Fîl Sûresi
Kureyş Sûresi
Mâ‘ûn Sûresi
Kevser Sûresi
Kâfirûn Sûresi
Nasr Sûresi, 1-5
Tebbet Sûresi
İhlâs Sûresi
Felak Sûresi
Nâs Sûresi
Haşr Sûresi, 22-24
(Âyetü’l-Kürsî) Bakara Sûresi, 255
Bakara Sûresi, 285-286
MUSHAFLARDA YER ALAN İŞARETLER
SON SÖZ
Her türlü övgü, kıyamet gününün tek sahibi, Rahman ve Rahim olan, âlemlerin Rabbi Allah’a aittir. Bütün dua ve selam bizim için en güzel örnek olan Peygamberimize (s.a.s.) olsun.
Ey Rabbimiz! Sana inandık, günahlarımızı bağışla ve bizi cehennemden koru; taşkınlıklarımızı affet, bize güç ver, kâfirlere karşı yardım eyle; hesabın görüleceği gün bizi, ana babamızı, tüm müminleri, tevbe edip senin gösterdiğin yola uyanları bağışla; soyumuzu ve neslimizi vaat ettiğin cennete koy. İslam’ın nuruyla hayatımızı doldur.
Ey Rabbimiz! Yalnız sana ibadet ediyor ve yalnız senden yardım istiyoruz. Bizleri kendilerine dünya ve ahiret nimeti verdiğin peygamberlerin, şehitlerin, örnek şahsiyetlerin yolundan ayırma. Alçaklık damgası vurduğun kimselerin yoluna düşmekten bizi koru. Bize dünyada ve ahirette iyilik ver. Unutarak ya da hata ederek senin emrin dışına çıkarsak bizi cezalandırma. Doğru yola girdikten sonra kalplerimizi sapmaktan koru. Bizleri herkesin dirileceği, yalnız tertemiz bir kalple gelenin fayda bulacağı, malın mülkün ailenin fayda vermeyeceği günde utandırma.
Ey Rabbimiz! Emirlerine iman ettik, Peygamber Efendimizin yoluna uyduk. Bizi hakikate şahit olanlardan eyle. Bu dünyadan Müslüman olarak göçmeyi ve iyi insanların arasında cennete girmeyi bize nasip et. İçimize gönül huzuru ver ve işlerimizi kolaylaştır. Verdiğin nimetlere şükretmeyi ve râzı olacağın hayırlı işler yapmayı nasip et. Kalbimizde mümin kardeşlerimize karşı kin bırakma.
Ey Rabbimiz! Şeytanın tuzaklarından, yanımızda bulunmasından, hasetçilerin, büyücülerin şerrinden sana sığınırız. Ey Rabbimiz! Soyumuzu Müslümanlardan, namazı kılanlardan ve her iki dünyada hayırlı olanlardan eyle.
Ey Rabbimiz! Sana yalvararak ve samîmiyetle dua ediyoruz. Dualarımızı kabul et. ÂMİN!
8 yorum
Elif ba dersleri için çok teşekkürler. Sırasıyla tüm elif ba derslerine ulaşabiliyoruz.
Kapsamlı bir Elif-Ba dersi sayfası olmuş. Elif-Ba harfleri ile derse başlayarak tecvid kuralları ve uygulamalarına kadar tüm dersler var.. Teşekkürler, elinize sağlık.
Tüm elif-ba derslerini bu sayfada sunmuşsunuz. Allah razı olsun. Elif-ba derslerini online ortamda da takip ediyoruz artık.
Elif ba öğreniyorum derslerini paylaştığınız için teşekkürler. Öğrenmek isteyenler için çok iyi olmuş.
Allah razı olsun hocam, çok faydalı oldu. Çok teşekkür ederim.
Allah razı olsun bu yayınladığınız Elif-Ba hangi yayının ? Bizlerin temin etmesi mümkün mü ?
Diyanet’ten Elif-Ba temin edebilirsiniz. Allah razı olsun, derslerin faydasını görüyoruz.
Elif-Ba derslerinin tamamını tek sayfada yayınlamışsınız, çok teşekkür ediyorum. Allah razı olsun.